 |
| Jean Vigo (1905-1934). |
Jean Vigo groeit op in een anarchistisch milieu. Bij hem thuis komen
veel notoire libertairen over de vloer. Zijn peter en meter zijn activisten die
zich heel hun leven voor de goede zaak inzetten. Tussen 1905 en 1910 zijn ook
zijn ouders actief als anarchist.
Het belet vader niet
om zich in 1914 kordaat aan de kant van de Franse natie op te stellen. Zijn
nationale ijver overtuigt de overheid evenwel niet en hij wordt opgesloten. In
1917 wordt hij in zijn cel dood aangetroffen: opgehangen. Alhoewel de zaak
nooit echt uitgeklaard geraakt, geloven velen dat hij er ‘gezelfmoord’ wordt.
Zijn zoon, Jean,
komt in een kostschool terecht, waar hij overigens voor de rest van zijn korte
leven een grote weerzin aan overhoudt, een ervaring die hem later inspireert om de film Zéro de conduite te draaien, een film die ik door de wonderen van het internet onderaan dit stukje heb kunnen plaatsen. In 1922
gaat hij in Parijs studeren. In die stad concentreert hij zich op de
rehabilitatie van zijn vader en gaat hij zich voor film interesseren. Alhoewel
hij geen militante politieke praktijk ontwikkelt, blijft hij contact houden met
de anarchisten uit zijn jeugd. Zijn meter, de anarchiste Jeanne Humbert,
ontmoet hem trouwens nog kort voor zijn dood. In 1932 woont hij in Nice, waar
hij om gezondheidsredenen is gaan wonen, een van haar lezingen bij. Het
daaropvolgende jaar ontmoeten ze elkaar op het kerkhof waar een vriend van
vader Vigo begraven wordt. Jean sterft zelf in 1934, uitgeput door tuberculose.
Zijn films (en de
niet-gerealiseerde scenario’s) laten er geen misverstand over bestaan: Jean
Vigo is en blijft zijn hele leven een anarchist. Voor wat de niet-gerealiseerde
scenario’s betreft is er bijvoorbeeld het project met Eugène Dieudonné, anarchist
en bekend ‘bagnard’, ter dood veroordeeld voor zijn vermeende deelname aan de beruchte
Bande à Bonnot. Vigo wil diens levensverhaal verfilmen, maar hij sterft voor
het er van komt. Niet
gerealiseerd is ook het scenario dat hij samen met de anarchist Henry Poulaille
schrijft.
De films van Vigo
zijn (behalve La natation) naar vorm
en inhoud anarchistisch. Maar kun je er vandaag ook nog van genieten? Heeft
Jean Vigo ons nog iets te vertellen? Het kan nagegaan worden, want Youtube
laat ons vandaag toe zijn films vanuit de luie zetel te bekijken. (*) Zijn absolute
meesterwerk is Atalante, maar bekend
gebleven is ook Zéro de conduite. Daarin
verfilmt Vigo het autobiografische verhaal van een bende opstandige scholieren die
een nul voor gedrag mee naar huis krijgen. De film is destijds in Frankrijk
twaalf jaar lang verboden. In Film and
the anarchist imagination vergelijkt Richard Porton deze oude prent met de Britse
film If (1968, Lindsey Anderson), die
wij, soixante-huitards, ons nog goed herinneren. De vergelijking die in het
boek gemaakt wordt, leert ons dat de film van Vigo torenhoog uitsteekt boven de
manier waarop Anderson veertig jaar later een vergelijkbaar thema aanpakt: Zéro de conduite van Jean Vigo is een
filmisch én een anarchistisch meesterwerk! Kijk maar. En kijk onderaan ook eens naar de opmerking die ik later aan dit stuk toegevoegd heb, daarin staat een interessante opmerking van een lezer.
Flor Vandekerckhove
(*) À propos de Nice
op youtube: https://www.youtube.com/watch?v=7JCJ7bc37go
Zéro de conduite: https://www.youtube.com/watch?v=YUkW1LBuQcg
1 opmerking:
Chistine Caals is het opgevallen dat de naam Henri Storck op de begingeneriek van Zéro de conduite vermeld wordt, zo laat ze me via e-mail weten. Dat betekent dat de Oostendenaar Storck en Jean Vigo nauwe banden met elkaar hadden. Is er iemand die ons daar meer over kan vertellen?
Een reactie posten